(กสม. แถลงข่าวเด่นประจำสัปดาห์ ครั้งที่ 39/2568)
2. กสม. ตรวจสอบโครงการก่อสร้างระบบโครงข่ายไฟฟ้า 500 กิโลโวลต์ นครราชสีมา 4 – วังน้อย แนะรับฟังผู้ได้รับผลกระทบโดยตรงเพิ่มเติม และนำข้อห่วงกังวลไปพิจารณาจ่ายค่าชดเชยที่เป็นธรรม
นายนฤนาท คุ้มไพบูลย์ ผู้อำนวยการสำนักคุ้มครองสิทธิมนุษยชน 2 เปิดเผยว่า คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ได้รับเรื่องร้องเรียนจากประชาชน 4 ราย เมื่อเดือนเมษายน 2568 ระบุว่า คณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (ผู้ถูกร้อง) ได้พิจารณาให้ความเห็นชอบทิศทางและแนวเขตในการวางระบบโครงข่ายไฟฟ้าของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ในโครงการก่อสร้างระบบโครงข่ายไฟฟ้า 500 กิโลโวลต์ นครราชสีมา 4 – วังน้อย โดยกำหนดให้พื้นที่แนวเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้าเริ่มต้นจากสถานีไฟฟ้าย่อยนครราชสีมา 4 ตำบลโคกไทย อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา ไปยังสถานีไฟฟ้าย่อยวังน้อย ตำบลข้าวงาม อำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ระยะทางรวมกว่า 232 กิโลเมตร พาดผ่านพื้นที่ 48 ตำบล 11 อำเภอ 3 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดสระบุรี และจังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยขาดการมีส่วนร่วมของประชาชนในพื้นที่และไม่เป็นไปตามขั้นตอนที่กฎหมายกำหนด ซึ่งอาจกระทบต่อสิทธิชุมชนและสิทธิของบุคคลในทรัพย์สิน จึงขอให้ตรวจสอบ
กสม. ได้พิจารณาข้อเท็จจริงจากทุกฝ่าย หลักกฎหมาย และหลักสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวข้องแล้วเห็นว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 43 (3) ได้รับรองสิทธิของบุคคลและชุมชนในการเสนอแนะต่อหน่วยงานของรัฐให้ดำเนินการใดอันจะเป็นประโยชน์ต่อประชาชนหรือชุมชน หรืองดเว้นการดำเนินการใดอันจะกระทบต่อความเป็นอยู่อย่างสงบสุขของประชาชนหรือชุมชน โดยหน่วยงานของรัฐต้องพิจารณาข้อเสนอแนะนั้นโดยให้ประชาชนที่เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมด้วย ตามวิธีการที่กฎหมายบัญญัติ ประกอบกับประกาศคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน เรื่อง หลักเกณฑ์การสำรวจหรือหาสถานที่ตั้งระบบโครงข่ายพลังงาน พ.ศ. 2553 ลงวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2553 ข้อ 6 กำหนดว่าในการสำรวจหรือหาสถานที่ตั้งระบบโครงข่ายพลังงาน ให้ผู้รับใบอนุญาตดำเนินการสำรวจรวบรวมข้อมูลโดยคำนึงถึงผลกระทบที่มีต่อชุมชน คุณภาพสิ่งแวดล้อม ข้อมูลด้านวิศวกรรม เศรษฐศาสตร์ และความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ที่ประกาศเป็นเขตสำรวจด้วย
ข้อเท็จจริงจากการตรวจสอบรับฟังได้ว่า ในขณะที่มีการประกาศกำหนดแนวเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้า 500 กิโลโวลต์ นครราชสีมา 4 – วังน้อย ผู้ร้องทั้งสี่เป็นเจ้าของและเป็นผู้ครอบครองที่ดินและทรัพย์สินที่อยู่ในแนวเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้าดังกล่าว โดย กฟผ. ได้ออกประกาศ เรื่อง กำหนดเขตสำรวจระบบโครงข่ายไฟฟ้า 500 กิโลโวลต์ นครราชสีมา 4 – วังน้อย ลงวันที่ 27 มีนาคม 2567 เพื่อกำหนดเขตสำรวจในพื้นที่ รวม 78 ตำบล 16 อำเภอ 5 จังหวัด และปิดประกาศกำหนดเขตสำรวจไว้ ณ ที่ว่าการอำเภอ ที่ว่าการกำนัน และที่ทำการผู้ใหญ่บ้านในทุกท้องที่ที่จะเข้าสำรวจ รวมทั้งประกาศลงในหนังสือพิมพ์ซึ่งแพร่หลายในท้องถิ่นเพื่อประกาศให้ทราบเป็นการทั่วไป
ในการกำหนดแนวเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้า กฟผ. ได้ว่าจ้างบริษัทที่ปรึกษาจัดประชุมชี้แจงและรับฟังความคิดเห็นของประชาชนในทุกตำบลที่แนวทางเลือกพาดผ่านเพื่อเผยแพร่ข้อมูลให้ประชาชนทราบและรวบรวมความคิดเห็นของประชาชนก่อนเริ่มดำเนินโครงการ และใช้ประกอบการพิจารณาของคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (ผู้ถูกร้อง) โดยก่อนการจัดประชุมรับฟังความคิดเห็น บริษัทที่ปรึกษาได้ประชาสัมพันธ์การจัดเวทีผ่านช่องทางต่าง ๆ เช่น ปิดป้ายประชาสัมพันธ์ตามสถานที่สำคัญ รวมถึงได้ประชาสัมพันธ์ผ่านทางสื่อทั้งออนไลน์และโฆษณาวิทยุ ในการรับฟังความคิดเห็นมีผู้เข้าร่วมรวม 4,641 คน ประกอบด้วยตัวแทนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และประชาชนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่ โดยบริษัทที่ปรึกษาได้ชี้แจงข้อมูลเกี่ยวกับรายละเอียดโครงการ เหตุผลความจำเป็น วัตถุประสงค์โครงการ ขั้นตอนการดำเนินงาน ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นแก่ประชาชนในท้องที่ที่จะดำเนินโครงการ รวมทั้งมาตรการป้องกันและเยียวยาความเดือดร้อนเสียหายให้ทราบ โดยผู้เข้าร่วมประชุมส่วนใหญ่ ร้อยละ 63.4 เห็นว่าโครงการมีประโยชน์ต่อส่วนรวมและสนับสนุนให้ กฟผ. ดำเนินโครงการ
เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า ในการพิจารณาให้ความเห็นชอบทิศทางและแนวเขตในการวางระบบโครงข่ายไฟฟ้า 500 กิโลโวลต์ นครราชสีมา 4–วังน้อย ผู้ถูกร้องได้คำนึงถึงผลกระทบที่มีต่อชุมชน คุณภาพสิ่งแวดล้อม ข้อมูลด้านวิศวกรรม เศรษฐศาสตร์ และความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ที่ประกาศเขตสำรวจ รวมถึงเปิดโอกาสให้ประชาชนได้แสดงความคิดเห็น ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน พ.ศ. 2548 และพระราชบัญญัติประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. 2550 ด้วยเหตุผลดังกล่าว จึงเห็นว่าก่อนดำเนินโครงการดังกล่าว ผู้ถูกร้องและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมตามสมควรแล้ว ในชั้นนี้จึงยังไม่อาจรับฟังได้ว่า มีการกระทำหรือละเลยการกระทำอันเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าผู้ถูกร้องกับ กฟผ. จะได้ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ ขั้นตอน และวิธีการที่กฎหมายกำหนดแล้วก็ตาม แต่ประชาชนในพื้นที่ยังคงมีความกังวลใจเกี่ยวกับสิทธิในการใช้ประโยชน์ในที่ดินที่ถูกรอนสิทธิ มาตรฐานความปลอดภัยของระบบโครงข่ายไฟฟ้า มาตรการในการเยียวยาความเดือดร้อนเสียหายที่เหมาะสมและเป็นธรรม รวมถึงการเข้าถึงข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินโครงการในแต่ละขั้นตอน อีกทั้ง ปัจจุบันได้มีประกาศกำหนดเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้าทำให้ทราบถึงเจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดินและทรัพย์สินที่อยู่ในเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้า ซึ่งเป็นผู้ได้รับผลกระทบที่แท้จริงแล้ว ดังนั้น เพื่อเป็นการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการดำเนินโครงการของรัฐ สิทธิในการรับทราบและเข้าถึงข้อมูลหรือข่าวสารสาธารณะ และสิทธิของบุคคลในทรัพย์สิน กสม. ในคราวประชุมด้านการคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิมนุษยชน เมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน 2568 จึงเห็นควรเสนอแนะมาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนต่อคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (ผู้ถูกร้อง) และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการต่อไป สรุปได้ดังนี้
ให้ผู้ถูกร้องร่วมกับ กฟผ. จัดประชุมชี้แจงข้อมูลและรับฟังความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ที่ถูกประกาศกำหนดเป็นเขตระบบโครงข่ายไฟฟ้า ซึ่งเป็นผู้มีส่วนได้เสียและเป็นผู้ได้รับผลกระทบโดยตรงจากการดำเนินโครงการก่อสร้างระบบโครงข่ายไฟฟ้า 500 กิโลโวลต์ นครราชสีมา 4 – วังน้อย นอกเหนือจากการจัดประชุมรับฟังความคิดเห็นในกระบวนการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมเบื้องต้น (Initial Environmental Examination : IEE) รวมทั้งให้นำข้อห่วงกังวลและข้อเสนอแนะของประชาชนไปเป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาทางเลือกในการจ่ายค่าทดแทนที่ดินและทรัพย์สินจากการใช้ประโยชน์ในที่ดิน เช่น การจ่ายค่าเช่ารายปี การกำหนดค่าทดแทนที่ดินตามหลักเกณฑ์ในพระราชบัญญัติว่าด้วยการเวนคืนและการได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. 2562 รวมถึงต้องเปิดโอกาสให้มีผู้แทนของกลุ่มผู้ได้รับผลกระทบเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการพิจารณาราคาที่ดินและทรัพย์สิน ทั้งนี้ เพื่อให้การจ่ายค่าทดแทนที่ดินและทรัพย์สินเป็นไปอย่างเหมาะสมและเป็นธรรมมากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ ให้ กฟผ. ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหรือสถาบันการศึกษา เร่งศึกษาวิจัยเกี่ยวกับมาตรฐานความปลอดภัยและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากระบบโครงข่ายไฟฟ้า รวมถึงเร่งประสานทำความเข้าใจเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับประชาชนในพื้นที่ด้วย
About The Author
